Çocuk yetiştirme sürelerinin (Kindererziehungszeiten) yaşlılık güvencesi olarak değerlendirilmesi, Alman Sosyal Kanunu’nun VI’ıncı Kitabı’nın 56’ncı maddesinde düzenlenmiştir.

Buna göre, 1 Ocak 1992 tarihinden sonra doğan her çocuk başına anne veya çocuğa bakan ebeveyn adına bu süreler çalışılmış gibi 3 yıllık sigortalılık süresi olarak sayılmakta ve sosyal sigorta hizmet cetveline işlenmektedir. Belirtilen tarihten önceki doğumlar için ise, hak sahibine yalnız 1 yıllık bir sigortalılık süresi tanınmaktadır.

Bu durumda hak sahibi, F. Almanya’da hiç çalışmamış olsa dahi Almanya’da veya Türkiye’de ikamet etmesine bakılmaksızın Alman Emeklilik Sigortasından “emekli” veya “kısmi emekli aylığı” almaya hak kazanmaktadır.

1. Kimler Çocuk Yetiştirme Sürelerinden Faydalanabilir?

31.12.1920 tarihinden sonra doğmuş ve en az bir çocuğu Almanya’da yetiştirmiş olan öz anne-babalar, evlatlık alan anne-babalar, üvey anne-babalar veya çocuğun bakımını üstlenenler (büyükanne-büyükbaba veya akrabalar) çocuk yetiştirme sürelerinden faydalanabilmektedir.

Çocuk yetiştirme sürelerinden çocuğun bakımı ile ağırlıklı olarak ilgilenen ebeveyn faydalanabilmektedir. Çocuğun bakımının hem anne hem de baba tarafından eşit şekilde üstlenilmesi halinde kural olarak anneye bu hak tanınmaktadır. Çocuk yetiştirme süresinden babanın faydalanmak istemesi halinde, hem annenin hem de babanın bu konuda mutabık olduklarını beyan etmeleri gerekmektedir.

2. Kimler Çocuk Yetiştirme Sürelerinden Faydalanamaz?

Zorunlu emeklilik sigortasından muaf olan meslek sahipleri (Avukat, noter, doktor, diş doktoru, eczacı, mimar vs.) bağlı oldukları meslek kasası tarafından yatırılan prim miktarının çocuk yetiştirme süresi için devlet tarafından yatırılan prim miktarından düşük olması halinde, aradaki farkın kapatılması için çocuk yetiştirme sürelerinden faydalanabilirler, aksi takdirde faydalanamazlar.   

Türkiye’ye kesin dönüş yaptıktan sonra Alman emeklilik kasasına yatırdıkları primleri alanlar, primlerin iadesi ile birlikte tüm sosyal güvenlik hakları tasfiye edildiğinden, çocuk yetiştirme sürelerinden faydalanamazlar. Ancak, çocuk yetiştirme süreleri hakkındaki kanunun kabul tarihi olan 1 Ocak 1986’dan önce primlerini almış olanlar, tüm sosyal güvenlik hakları tasfiye edilmiş olmasına rağmen, çocuk yetiştirme sürelerini değerlendirerek, bu yolla emekli aylığı almaya hak kazanabilirler.

3. Hangi Süreler Çocuk Yetiştirme Süresi Olarak Dikkate Alınır?

01.01.1992 tarihinden önce doğmuş olan çocuklar için çocuk yetiştirme süresi doğumdan sonraki aydan başlamak üzere 12 ay, bu tarihten sonra doğan çocuklar için ise 36 aydır.

ÖRNEK 1:

Çocuğun doğumu  : 15 Kasım  1989
Çocuk yetiştirme süresi : 1 Aralık 1989-30 Kasım 1990
Çocuğun doğumu  : 15 Kasım 2005
Çocuk yetiştirme süresi : 1 Aralık 2005-30 Kasım 2008

Söz konusu süre boyunca birden fazla çocuğun yetiştirilmesi durumunda, örneğin süre dolmadan yeni bir çocuk dünyaya gelmiş ya da evlatlık edinilmişse veya ikiz çocuklarda, çocuk yetiştirme süresi çakışan süreler kadar uzatılır.

ÖRNEK 2:

1. Çocuğun doğumu  : 15 Kasım 2002
Çocuk yetiştirme süresi : 1 Aralık 2002-30 Kasım 2005
2. Çocuğun doğumu  : 22 Haziran 2004
Çocuk yetiştirme süresi : 1 Temmuz 2004-30 Haziran 2007
Uzatılan süre 17 ay  : 1 Temmuz 2007-30 Kasım 2008

Çocuk yetiştirme süreleri için aranan şartların ilk 12 ya da 36 ay içersinde ortadan kalkması halinde (çocuğun ölümü vb.) çocuk yetiştirme süresi olayın gerçekleştiği tarihte kesilir. Ebeveynlerden birinin ölümünde ise geri kalan süre diğer ebeveyne aktarılır.

4. Yurtdışında Yetiştirilen Çocuklar

Çocuk yetiştirme sürelerinin yurtdışında geçmesi durumunda bu sürelerin Almanya’daki emeklilik sigortasına saydırılması mümkün değildir. Ancak, çocuk yurtdışında doğduktan sonra 10 yaşını doldurmadan önce Almanya’ya gelmiş ve burada yetiştirilmişse, Almanya’da geçen sürelerin çocuk yetiştirme süreleri olarak kısmen saydırılması mümkündür.

5. Çocuk Yetiştirme Sürelerinin Değerlendirilmesi için Başvuru

Almanya’daki doğumlarda mahalli makamlar sigorta kurumuna kural olarak bütün doğumları ve annenin bilinen son adresini bildirmektedir. Bunun üzerine ilgili sigorta kurumu anne ile temasa geçerek, kendisinin ya da eşinin çocuk yetiştirme sürelerinden faydalanabileceğini hatırlatmakta ve ilgili formların doldurularak söz konusu sürerlin değerlendirilmesinde yardımcı olmaktadır.

Şayet söz konusu sürelerin değerlendirilmesi için herhangi bir işlem yapılmadıysa veya çocuk Türkiye’de doğduktan sonra 10 yaşını doldurmadan Almanya’ya gelmiş ve bakımına Almanya’da devam edilmişse mutlaka yazılı müracaatta bulunmak gerekmektedir. Bunun için ekteki matbu başvuru formunun (V800) doldurulması ve aşağıdaki belgelerle birlikte Almanya’da ise, ikamet edilen yere en yakın Alman Emeklilik Sigortası’na (Deutsche Rentenversicherung), Türkiye’de ikamet ediliyorsa Türkiye - Almanya İrtibat Kurumu olan (Deutsche Rentenversicherung, -Rentenabteilung- 95440 Bayreuth/Almanya” adresindeki Alman Emeklilik Sigortası’na müracaat edilmelidir. 

İstenen belgeler: 
• Emeklilik kurumunun verdiği son hizmet cetveli (şayet varsa)
• Çocuğun/çocukların doğum yerini ve tarihini gösteren doğum belgeleri (Doğum Almanya’da gerçekleşmişse Geburtsurkunde, Türkiye’de gerçekleşmişse Nüfus Kayıt Örneği) 
• Almanya’da en son ikamet edilen yerleşim birimi idaresinden alınacak hangi tarihlerde ikamet edildiği belirtilen ikamet belgesi (Meldebeschenigung) 

Çocuk üvey baba ya da annesinin yanında yetiştirilmişse evlilik cüzdanı ve ikamet belgesi, bakıcı ebeveyn tarafından yetiştirilen çocuklarda ise gençlik dairesinden alınacak bakımın üstlenildiğine dair belgenin ibraz edilmesi gerekmektedir.

6. Çocuk Yetiştirme Sürelerinden Kaynaklanan Emeklilik Hakkı Ne Zaman Doğar?

Alman sosyal güvenlik mevzuatına göre, emekli aylığına hak kazanılması için 65 yaşının doldurulması (1947 doğumlulardan itibaren kademeli olarak 67 yaşa yükseltilmektedir) ve asgari 60 aylık (5 yıl) sigortalılık süresinin bulunması gerekmektedir.

Buna göre, 1992 yılından sonra 2 çocuk dünyaya getiren bir anne yukarıda belirtilen şartları yerine getirirse, 6 yıllık sigortalı sayılacak ve 65 ya da 67 yaşını doldurduğunda hiç çalışması olmasa bile emekli aylığı almaya hak kazanmaktadır.

7. Eksik Kalan Sürelerin Tamamlanması

Çocuk yetiştirme sürelerinin asgari sigortalılık süresi için yeterli olmaması durumunda, hak sahipleri eksik kalan süreleri borçlanarak 60 aya tamamlayabilmektedir. Bunun için matbu isteğe bağlı geriye yönelik borçlanma başvuru formunun (V082 - Antrag auf Nachzahlung von freiwilligen Beiträgen bei anzurechnenden Kindererziehungszeiten) doldurulması ve primlerin toplu olarak yatırılması gerekmektedir.

2010 yılı itibariyle aylık asgari prim miktarı 79,60 Avro, azami prim miktarı ise 1094,50 Avro’dur (yüksek seviyeden prim ödenmesi tavsiye edilmemektedir).

ÖRNEK 3:

1’inci çocuğun doğumu : 15 Kasım 1986
Çocuk yetiştirme süresi : 12 ay
2’nci çocuğun doğumu : 22 Haziran 1993
Çocuk yetiştirme süresi : 36 ay
Toplam süre   : 48 ay
Eksik süre    : 12 ay
Yatırılacak prim miktarı : 12 x 79,60 = 955,20

Çocuk yetiştirme sürelerini Alman Emeklilik Sigortasına saydırdıktan sonra eksik süreleri borçlanmak isteyenlerin, 65 ya da 67 yaşını doldurmadan 6 ay önce Alman Emeklilik Sigortasına yazılı olarak başvuruda bulunmaları gerekmektedir.

8. Hizmet Sürelerinin Birleştirilmesi

Almanya’daki çocuk yetiştirme süreleri üzerinden emekli olabilmek için gerekli olan 60 aylık asgari sigortalılık süresi tamamlanmıyor ise, isteğe bağlı borçlanmadan ayrı olarak Türk-Alman Sosyal Güvenlik Sözleşmesi’ne göre Türkiye’deki hizmet sürelerinin birleştirilmesiyle eksik kalan süreler 60 aya tamamlanabilmekte ve Almanya’daki sigortalılık süresi karşılığında kısmi aylık da bağlanabilmektedir.

Ayrıca, çocuk yetiştirme süresinden faydalanarak emekli aylığına hak kazanan kişinin ölümü halinde geride kalan hak sahiplerine de dul/yetim aylığı bağlanabilmektedir. 

9. Emekli Aylığının Miktarı

Alman Emeklilik Sigortasının 1 yıllık çocuk yetiştirme süresi karşılığında ödediği emekli aylığı 2010 yılı itibariyle 27,20 Avro’dur. Buna göre 5 yıllık çocuk yetiştirme süresi olan bir kişiye bağlanacak emekli aylığı 136 Avro’dur (5 x 27,20).